صلاحیت ها

صلاحیت ها عبارتند از سرزمینی، واقعی، شخصی فعال، شخصی منفعل، جهانی.

صلاحیت سرزمینی: هر جرمی در داخل قلمرو زمینی، دریایی و هوایی کشور ایران به وقوع بپیوندد، دادگاه های ایران صالح است

استثنائات صلاحیت سرزمینی:

 الف. ارتکاب جرم در داخل سفارتخانه یک کشور در داخل ایران )چون سفارتخانه به منزله خاک یک کشور است

 ب. وقوع جرم داخل کشتی خارجی در آبهای ایران، که کشور صاحب پرچم کشتی صالح است مگر اینکه: جرم مربوط به مواد مخدر باشد یا جرم ارتکابی علیه امنیت و نظم ایران باشد یا ناخدا یا مقامات کشتی درخواست کمک کنند که در این سه حالت ایران صالح است؛ ج. وقوع جرم داخل هواپیمای خارجی در هوای ایران، که کشور صاحب پرچم هواپیما صالح است مگر اینکه، جرم علیه امنیت ایران باشد یا مرتکب یا بزه دیده جرم ایرانی باشند یا هواپیما پس از وقوع جرم در ایران فرود آید که در این سه حالت ایران صالح است. صلاحیت واقعی: شروط اعمال صلاحیت واقعی: 1-جرم ارتکابی مشمول صلاحیت سرزمینی نباشد؛ 2-جرم در خارج از ایران ارتکاب یافته باشد؛ 3-جرم ارتکابی از جرایم مندرج در ماده 5 قانون مجازات اسلامی )الف- اقدام علیه نظام، امنیت داخلی یا خارجی، تمامیت ارضی یا استقلال جمهوری اسلامی ایران؛ ب- جعل مهر، امضاء، حکم، فرمان یا دست خط مقام رهبری یا استفاده از آن؛ پ- جعل مهر، امضاء، حکم، فرمان یا دست خط رسمی رئیس جمهور، رئیس قوه قضاییه، رئیس و نمایندگان مجلس شورای اسلامی، رئیس مجلس خبرگان، رئیس دیوانعالی کشور، دادستان کل کشور، اعضای شورای نگهبان، رئیس واعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام، وزرا یا معاونان رئیس جمهور یا استفاده از آنها؛ ت- جعل آراء مراجع قضایی یا اجراییه های صادره از این مراجع یا سایر مراجع قانونی و یا استفاده از آنها؛ ث- جعل اسکناس رایج یا اسناد تعهدآور بانکی ایران و همچنین جعل اسناد خزانه و اوراق مشارکت صادرشده یا تضمین شده از طرف دولت یا تهیه یا ترویج سکه قلب در مورد مسکوکات رایج داخل(یا جرایم مندرج در قوانین خاص مثل قاچاق انسان و ...( باشد . با وجود شروط زیر شخص چه در خارج محاکمه شده باشد و چه نشده باشد و چه محکوم شده و چه نشده باشد و چه محکومیت او اجراء شده و چه نشده باشد، در ایران محاکمه و مجازات می شود فقط در جرائم تعزیری هرگاه رسیدگی به این جرائم در خارج از ایران به صدور حکم محکومیت و اجرای آن منتهی شود، دادگاه ایران در تعیین مجازاتهای تعزیری، میزان محکومیت اجرا شده را محاسبه میکند. صلاحیت شخصی فعال: شروط اعمال صالحت شخصی فعال: 1-جرم ارتکابی مشمول صلاحیت های سرزمینی و واقعی نباشد. 2-مرتکب جرم ایرانی باشد. 3 -مرتکب جرم شخصی حقیقی ایرانی باشد. 4-رفتار ارتکابی به موجب قوانین جمهوری اسلامی ایران جرم باشد. 5-در صورتی که جرم ارتکابی از جرائم موجب تعزیر باشد، متهم در محل وقوع جرم محاکمه و تبرئه نشده یا درصورت محکومیت، مجازات کلاً یا بعضاً درباره او اجرا نشده باشد. 6 -طبق قوانین ایران موجبی برای منع یا موقوفی تعقیب یا موقوفی اجرای مجازات یا سقوط آن نباشد. 7-مرتکب جرم در ایران یافت یا به ایران اعاده شود. صلاحیت شخصی منفعل: شروط اعمال صلاحیت شخصی منفعل: 1-جرم ارتکابی مشمول صلاحیت های سرزمینی، واقعی و شخصی فعال نباشد.

2-بزه دیده جرم ایرانی (حقیقی یا حقوقی) باشد.

3-رفتار ارتکابی در جرائم موجب تعزیر به موجب قوانین جمهوری اسلامی ایران و قوانین کشور محل وقوع، جرم باشد.

4-در صورتی که جرم ارتکابی از جرائم موجب تعزیر باشد، متهم در محل وقوع جرم محاکمه و تبرئه نشده یا درصورت محکومیت، مجازات کلاً یا بعضاً درباره او اجرا نشده باشد.

5-مرتکب جرم در ایران یافت یا به ایران اعاده شود.

صلاحیت جهانی

 شروط اعمال صلاحیت جهانی: 1-جرم ارتکابی مشمول صلاحیت های سرزمینی، واقعی، شخصی فعال و شخصی منفعل نباشد؛ 2-جرم ارتکابی از جرایمی باشد که مرتکب آنها به موجب قوانین خاص یا عهدنامه ها یا مقررات بین المللی در هر کشوری یافت شود در همان کشور مجازات شود.