پولشویی

تعدادی از جرایم هستند که سودی هنگفت برای مرتکبان آن به ارمغان می آورند.این سود برای اینکه بتواند مورد استفاده بعدی مرتکبان قرار گیرد و در ضمن توجه مقامات و ماموران دولتی را به خود جلب نکند باید سلسله مراتبی را بگذراند تا ظاهری مشروع و قانونی به خود بگیرد، به این پروسه پولشویی می گویند. به عبارت دیگر پولشویی فرآیندی است که طی آن درآمد ناشی از جرایمی مانند جرایم مواد مخدر، قاچاق اسلحه و کالا،قاچاق انسان،رشوه،اخاذی،کلاهبرداری و... را که پولی نامشروع و غیر قانونی است به پول مشروع و قانونی تبدیل می شود. آنچه در این تعریف باید به آن توجه شود این است که مصادیق ارتکابی که شامل تبدیل، انتقال، اختفا و... منافع حاصل از جرم می باشد باید با هدف پنهان کردن سرمنشاء انجام شود. با این تفاسیر تعریف پولشویی بدین شرح است: انجام اقدامات به ظاهر قانونی که به منظور پنهان کردن منشاء اصلی عواید حاصل از جرم صورت می گیرد به نحوی که شناسایی منبع اصلی مال غیرممکن یا دشوار شود. ارکان پولشویی پولشویی محدود به پول کثیف نمی شود و همه اموال نامشروع را در برمی گیرد . این جرم بر خلاف تصور برخی لزوما جرمی سازمان یافته نیست و مرتکب می تواند فقط یک نفر باشد. این جرم در زمره جرایم بین المللی است و درکنوانسیون های بین المللی متعددی به این موضوع اشاره شده است. و معمولا به صورت سازمان یافته و فراملی صورت می گیرد .پولشویی جرم مستقلی است و جدا از جرایم منشاء در نظر گرفته می شود. جرایم منشاء محدود به جرایم خاصی نیست و هر جرمی را در بر می گیرد.هدف از پولشویی کسب درآمدو سود نیست بلکه پنهان کردن منشاء نامشروع است. جرم پولشویی موخر بر جرایم منشاء می باشد.مرتکب جرم پولشویی و جرم منشاء ممکن است یک نفر باشد که در این صورت با توجه به قواعد تعدد جرم موضوع ماده 131 قنون مجازات اسلامی برای هر کدام از جرایم مجازات جداگانه تعیین می گردد . این جرم از جرایم علیه حیثیت عمومی است پس غیرقابل گذشت است. اقسام پولشویی پولشویی در یک تقسیم بندی کلی به چهار نوع تقسیم می شود: - پولشویی درونی : اگر جرم منشاء در داخل یک کشور واقع شود و پولشویی عواید حاصله ازآن نیز در همان کشور صورت گیرد،پولشویی دونی نامیده می شود. - پولشویی بیرونی : چنانچه جرم منشاء در خارج از کشور واقع شود و پولشویی عواید حاصل از آن نیز در خارج از کشور صورت پذیرد آن را پولشویی بیرونی می نامند یعنی هم جرم منشاء و هم پولشویی در خارج از کشورصورت گرفته است. - پولشویی وارداتی :اگر جرم منشاء و مقدم در خارج از کشور واقع شده و پولشویی عواید حاصل از آن در داخل کشور صورت پذیرد آن را پولشویی وارداتی می نامند زیرا پول کثیف ناشی از جرم از خارج از کشور وارد کشور شده و در داخل کشور عمل پولشویی صورت گرفته است. - پولشویی صادراتی :چنانچه جرم منشاء و مقدم در داخل کشور ارتکاب یابد و عواید حاصل از آن در خارج از کشور مورد پولشویی قرار گیرد آن را پولشویی صادراتی می نامند زیرا مال نامشروع حاصل از جرم از داخل کشور به خارج از کشور صادر شده و پولشویی می شود. عناصر جرم پولشویی: الف-عنصر قانونی: -قانون مبارزه با پولشویی -قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران -قانون نحوه اجرای اصل 49 قانون اساسی -قانون مبارزه با مواد مخدر - قانون مبارزه با قاچاق کالا -قانون مبارزه با اخلالگران در نظام اقتصادی -ماده 622 قانون مجازات اسلامی -قانون ممنوعیت اخذ پورسانت در معاملات دولتی -قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت -قانون تشدید مجازات مرتکبان ارتشا اختلاس و کلاهبرداری ب- عنصر مادی در ماده2 قانون مبارزه با پولشویی در سه بند جداگانه مصادیق مختلف عنصر مادی پولشویی احصا شده است که عبارتند از: 1- تحصیل،تملک،نگهداری یا استفاده از عواید حاصل از فعالیتهای غیرقانونی با علم به اینکه به طور مستقیم یا غیر مستقیم در نتیجه ارتکاب جرم به دست آمده باشد. 2- تبدیل،مبادله،انتقال عوایدی به منظور پنهان کردن منشاء غیر قانونی آن با علم به اینکه به طور مستقیم یا غیر مستقیم ناشی از ارتکاب جرم بوده یا کمک به مرتکب به نحوی که وی مشمول آثار و تبعات قانونی ارتکاب آن جرم نگردد . 3- اخفا یا پنهان یا کتمان کردن ماهیت واقعی،منشاء،منبع،محل،نقل و انتقال،جابجایی یا مالکیت عوایدی که به طور مستقیم یا غیرمستقیم در نتیجه جرم تحصیل شده باشد. در ماده3 قانون مبارزه با پولشویی آمده است که عواید حاصل از جرم به معنای هر نوع مالی است که به طور مستقیم یا غیر مستقیم از فعالیتهای مجرمانه به دست آمده باشد. ج- عنصر روانی پولشویی از جمله جرایم عمدی است که علاوه بر عمد عام نیاز به عمد خاص نیز دارد و در برخی موارد مقید به حصول نتیجه مجرمانه نیز می باشد: عمد عام:تمامی اعمال و رفتاری که در بخش عنصر مادی جرم گفته شد با آگاهی و اراده مرتکب صورت بگیرد تا عنوان جرم پولشویی بر آن صادق باشد. بنابراین هر یک از آنها که به صورت غیرارادی مثلا سهوی یا در حال خواب و مستی یا تحت اجبار و اکراه انجام گیرد عنوان جرم پولشویی بر آن صادق نخواهد بود. عمد خاص:انجام مصادیق عنصر مادی این جرم پولشویی به صورت ارادی و آگاهانه برای تحقق این جرم کافی نیست و علاوه بر آن مرتکب جرم باید علم و اطلاع داشته باشد که این اعمال را در مورد اموال و عایدات حاصل از جرم انجام می دهد. قانون گذار در هر سه بند ماده 2 تصریح نموه که مرتکب جرم پولشویی باید از منشاء مجرمانه اموال و عایدات علم و اطلاعات داشته باشد. چه این عایدات به طور مستقیم در نتیجه جرم تحصیل شده باشد،چه به طور غیر مستقیم .مثال مستقیم آن این است که فردی ضمن ارتکاب جرم قاچاق مواد مخدر عایداتی را تحصیل کرده باشد و مثال غیر مستقیم آن ان است که این عایدات تبدیل به مال دیگری شده باشد و مرتکب جرم پولشویی از منشاء غیرقانونی و مجرمانه آن مطلع باشد. نحوه مجازات ماده‌ی 9 قانون مبارزه با پولشویی عنوان می‌دارد: «مرتکبین جرم پولشویی علاوه‌ بر استرداد درآمد و عواید حاصل از ارتکاب جرم، مشتمل بر اصل و منافع حاصل از آن (اگر موجود نباشد مثل یا قیمت آن) به جزای نقدی به میزان عواید حاصل از جرم محکوم می‌شوند که باید به حساب درآمد عمومی نزد بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران واریز گردد». البته صدور و اجرای حکم ضبط دارایی و منافع حاصله در صورتی است که متهم به لحاظ جرم منشاء(جرم اولیه) مشمول این حکم قرار نگرفته باشد. گرچه قانون، مصادره و ضبط اموال را به عنوان مجازات پولشویی پیش‌بینی کرده است، اما در خصوص نحوه‌ی اجرای مصادره و همچنین مصادره‌ی اموال درمواردی که جرم جنبه‌ی بین‌المللی دارد مقررات خاصی پیش‌بینی نکرده و فقط در تبصره‌ی 1 این ماده آمده است که چنانچه عواید حاصل به اموال دیگری تبدیل یا تغییر یافته باشد، همان اموال ضبط خواهند شد. سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که تبرئه مرتکب جرم منشاء چه تاثیری در حق مرتکب جرم پولشویی دارد؟ پاسخ آن است که اگر علت ترئه مرتکب جرم منشاء عدم وقوع جرم و تحقق بزه باشد در حق مرتکب جرم پولشویی تاثیر مستقیم دارد. زیرا با عدم وقوع جرم منشاء موضوع تحقق جرم پولشویی منتفی می شود یعنی اصولا مال موضوع پولشویی از طریق نامشروع تحصیل نشده است تا پولشویی آن جرم مستقلی باشد اما اگر علت تبرئه مرتکب جرم منشاء علل دیگری مانند عدم کفایت دلیل یا عدم انتساب بزه به مرتکب باشد تاثیری در حق مرتکب جرم پولشویی ندارد. پولشویی، آثار و تبعات پولشویی آثار منفی زیادی دارد که مهمترین آن ها بهشرح ذیل می باشد: 1-ایجاد انگیزه برای ارتکاب جرایم منشاء و مقدم: اگر مجرمان مطمئن باشند که در صورت ارتکاب جرم می توانند عواید حاصله از آن را به راحتی استفاده کنند بدون آن که در چنگال قانون گرفتار شوند و آن اموال و ثروت نامشروع از آنان گرفته شوند برای ارتکاب این گونه جرایم انگیزه بیشتری پیدا می کنند. یکی از راه هایی که چنین اطمینان خاطری به مجرمان اقتصادی می دهد پولشویی است.یعنی اگر آنان بتوانند با پولشویی عواید حاصل از جرم را از دید مامران و ضابطان مخفی نمایند و ظاهر قانونی به آن ببخشند انگیزه شان برای ارتکاب جرایم منشاء تقویت می شود. 2-لطمه به وضعیت اقتصادی کشور و درآمد دولت: پولشویی موجب آلوده شدن و بی ثباتی بازارهای مالی،بی اعتمادی مردم به نظام بانکی و مالی، تغییر شدید در نرخ بهره ،خروج سرمایه از کشور،تضعیف بخش خصوصی و کاهش کنترل دولت بر سیستم اقتصادی می شود. 3-توزیع ناعادلانه ثروت و ترویج فقر و بیکاری:چنانچه افراد مجرم با تحصیل ثروت های نامشروع باعث جمع شدن آن در نزد خود گردند از توزیع عادلانه ثروت جلوگیری شود مانع از کار و تلاش اقتصادی در جامعه شده و موجب فقر و بیکاری خواهند شد. 4-خدشه دار شدن حیثیت بین المللی کشور: چنانچه پولشویی در هر کشوری ترویج و گسترش یابد علاوه بر ایجاد مشکلات و معضلات عدیده داخلی وجهه بین المللی آن کشور را نیز مخدوش می نماید زیرا در جامعه جهانی کشورهایی که بهشت پولشویان محسوب می شوند از لحاظ اعتبار بین المللی تنزل پیدا می کنندو مانع از سرمایه گزاری کشورهای دیگر و مبادلات سالم اقتصادی در سطح بین المللی می گردند. 5-ایجاد فساد مالی و ترویج ارتشاء پولشویی با ایجاد بی انضباطی مالی و توسعه اقتصاد زیرزمینی و سوق دادن نقدینگی به سمت فعالیتهای ناسالم موجب توسعه فساد مالی در کشور می شود در اینصورت پولشویان برای موفقیت در کار خود از ارتکاب اعمال مجرمانه ای مانند ارتشا ابایی ندارند و موجب گسترش فساد مالی در رده های مختلف کارکنان دولت و نظام اقتصادی کشور می باشند. 6-تزریق پول کثیف به فعالیتهای مجرمانه پولشویان که ثروت نامشروع خود را از طرق مجرمانه به دست آورده اند عمدتا ثروت نامشروع را به چرخه اعمال مجرمانه بر می گردانند.یا از روی عادت یا به دلیل تسهیل ارتکاب جرایم دیگر از پول کثیف مکررا استفاده می کنند. افراد تروریست و کسانی که اقدام بر علیه امنیت کشورها و مردم می نمایند برای ارتکاب به اعمال تروریستی نیاز به وجوه کلان و تجهیزات فراوان دارند که عمدتا ا طریق پولشوئی به دست می آورند و می توان نتیجه گرفت که یکی از آثار این جرم تزلزل امنیتکشور و بی ثباتی سیاسی است که در بعضی از کشورها حتی به سرنگونی نظم حکومتی منجر گردیده است.