طرق مداخله در ارتکاب جرم

مداخله شخص در ارتکاب جرم به یکی از سه طریق زیر صورت می گیرد: مباشرت، مشارکت، معاونت

. مباشرت: مباشرت به دو صورت مباشرت مادی و مباشرت معنوی قابل تحقق است. مباشر مبادی: مباشر مادی شخصی است که شخصا، یا از طریق انسان فاقد مسئولیت (صغیر غیرممیز یا مجنون) یا از طریق انسان ناآگاه یا حیوان مرتکب جرم می شود. مباشر معنوی: شخصی است که از طریق دیگری مرتکب جرم می شود و معیار آن در مواد قانونی این است که قانون تصریح کرده، "هر کس شخصا یا توسط دیگری ...." نظیر مواد 538 و 621 قانون مجازات اسلامی کتاب تعزیرات؛ مباشرت معنوی در واقع معاونت است، چون شخص از دیگری درخواست ارتکاب جرم می نماید ولی قانونگذار بنا به ملاحظاتی، آنرا مباشر معنوی در نظر گرفته است.

مشارکت:  به معنی همکاری دو یا چند مباشر در ارتکاب جرم است. مجازات مباشرین، مجازات فاعل مستقل جرم است.  شروط مشارکت1--مداخله در عملیات اجرائی جرم؛ 2-استناد جرم به رفتار مرتکبین.

معاونت: معاون جرم شخصی است که بدون اینکه در رفتار مادی جرم مداخله کند، وقوع جرم را آسان میکند. مصادیق معاونت عبارتند از: هرکس، دیگری را ترغیب، تهدید، تطمیع، یا تحریک به ارتکاب جرم کند یا با دسیسه یا فریب یا سوء استفاده از قدرت، موجب وقوع جرم گردد؛یا هرکس وسایل ارتکاب جرم را بسازد یا تهیه کند یا طریق ارتکاب جرم را به مرتکب ارائه دهد؛و یا هرکس وقوع جرم را تسهیل کند.

شروط تحقق معاونت: وحدت قصد بین معاون و مرتکب جرم؛ تقدم یا اقتران زمانی بین رفتار معاون و مرتکب جرم؛ ارتکاب جرم توسط فاعل)یا حداقل ارتکاب شروع به جرم توسط اول(شروع به معاونت نداریم،یعنی معاون باید حتما رفتارش را کامل انجام دهد؛ معاونت در شروع به جرم داریم؛ اگر رفتار فاعل جرم نباشد، معاون قابل تعقیب نیست، مثال چون خودکشی جرم نیست، معاونت جرم در آن هم متصور نیست؛ در برخی موارد، قانونگذار برخی از موارد معاونت را به صورت مستقل جرم انگاری کرده است، در این موارد دیگر رفتار شخص معاونت نام ندارد بلکه جرمی مستقل است. مثال تحریک به خودکشی با استفاده سامانه های رایانه ای عنوان جرم مستقلی است که به موجب بند ب ماده 15 قانون جرایم رایانه ای جرم انگاری شده است

مجازات معاونت: در صورتی که در شرع، مجازات دیگری برای معاون تعیین نشده باشد، مجازات وی به شرح زیر است: الف- در جرائمی که مجازات قانونی آنها سلب حیات یا حبس دائم است، حبس تعزیری درجه دو یا سه ب- در سرقت حدی و قطع عمدی عضو، حبس تعزیری درجه پنج یا شش پ- در جرائمی که مجازات قانونی آنها شلاق حدی است سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه شلاق تعزیری درجه شش ت- در جرائم موجب تعزیر یک تا دو درجه پایین تر از مجازات جرم ارتکابی در مورد بند ت این ماده مجازات معاون از نوع مجازات قانونی جرم ارتکابی است مگر در مورد مصادره اموال، انفصال دائم و انتشار حکم محکومیت که مجازات معاون به ترتیب جزای نقدی درجه چهار، شش و هفت است. در صورتی که به هر علت قصاص نفس یا عضو اجرا نشود، مجازات معاون بر اساس میزان تعزیر فاعل اصلی جرم، مطابق بند )ت( این ماده اعمال می شود. تمامی موارد معاونت های پیش بینی شده به موجب ماده 15 قانون کاهش مجازات حبس تعزیری نسخ شده اند.