داوری بین االمللی یا arbitration

        از پر کاربردترین روش های حل و فصل اختلافات بین المللی داوری می باشد. داوری فرآیندی است که طرفین با رضایت اختلافات خودشان را به مقامی غیردولتی که توسط طرفین  و یا برای ایشان انتخاب شده اند را برای اتخاذ تصمیمی نهایی و الزام آور می سپارند. نکات مهمی در مورد داوری وجود دارند که به آنها پرداخته می شود.

1. داوری پروسه ای رضایی است . طرفین با رضایت قبل از به وجود آمدن اختلاف در قرارداد شرط داوری را قید و یا بعد از وقوع اختلاف توافق می کنند که موضوع را به مراجع قضایی ارجاع ندهند و فردی را به عنوان داور در این زمینه انتخاب کنند..تصمیم داور برای طرفین نهایی و الزام آور خواهد بود.
2. مقام تصمیم گیرنده در اختلاف (داور) باید غیر دولتی باشد.(Non-governmental) داور نمی تواند قاضی باشد.
3. تصمیمی که توسط داور اتخاذ می شود جنبه ی پیشنهادی و تشویقی ندارد و نهایی و قطعی و الزام آور است .(Final and binding) که این وجه ممیز داوری با پروسه ها دیگری است مثل سازش و یا میانجی گری.

داوری به سه مدل اصلی تقسیم می شود: داوری تجاری بین المللی ، داوری سرمایه گذاری و داوری بین کشورها.

موافقت نامه داوری

نکته ی مهم در بحث داوری بین المللی تنظیم موافقتنامه های داوری است. موافقتنامه داوری توافقی است بین طرفین که به موجب آن تمام یا بعضی از اختلافات قراردادی یا غیر قراردادی به وجود آمده یا در آینده ممکن است پیش آید، به داوری ارجاع می شود. موافقتنامه داوری می تواند به شکل شرط داوری در خود  قرارداد اصلی و یا به صورت موافقتنامه جداگانه ای باشد.

داوری چه مزایایی دارد؟

اولین علت رجوع طرفین به داوری بین المللی بی طرفی داور است.چرا که هیچ یک از طرفبن بین المللی  به دادگاه های متبوع طرف مقابل خودشان اعتمادی ندارند.بنابراین انتخاب داوری می تواند روش مناسبی برای حل و فصل اختلافاتشان باشد.

سرعت بالاتر در در رسیدگی داوری، تک مرحله ای بودن، حفظ اطلاعات و محرمانه بودن آن،هزینه داوری از مزیت های انتخاب این شیوه از رسیدگی است.

و یا این که طرفین می توانند کل مرحله ی داوری را بر اساس نیاز خودشان کنترل کنند مانند انتخاب تعداد داوران ، انتخاب زبان داوری که به طور کلی باعث می شود این شیوه طرفداران زیادی داشته باشد.

اجرای رای داوری

مهمترین خصیصه داوری بحث اجرای رای داوری است که در این مورد کنوانسیون بسیار مهمی وجود دارد: کنوانسیون 1958 نیویورک . تا دسامبر 2021 تا کنون 169 کشور به عضویت این کنوانسیون در آمده اند. ایران هم عضو این کنوانسیون می باشد. عضویت در این کنوانسیون به این معنا می باشد که اگر در هر یک از این کشورها رای داوری داشته باشید می توانید در 168 کشور دیگر به اجرا بگذارید که این به معنای قدرتی فراتر از قدرت آرای دادگاه ها است .

داوری در یک تقسیم بندی دیگر  به انواع دیگری تقسیم می شود:

 داوری موردی یا ad hoc

داوری سازمانی   institutional

  داوری سازمانی روشی است که در آن یک سازمان داوری با ارائه تسهیلات و خدمات به طرفین در حل و فصل اختلافات مساعدت می‌نماید. در داوری سازمانی، وجود قواعد داوری از پیش تعیین شده به منظور تنظیم‌ و نظارت بر فرآیند داوری، تهیه شده است.

در صورتی که طرفین اختلافی را به داوری ارجاع دهند، ولی داوری آنها سازمانی نباشد، این داوری موردی است. در داوری موردی، طرفین اختلاف بدون استفاده از خدمات یک سازمان داوری، جریان داوری را رأسا و یا از طریق درخواست مداخله از دادگاه، پیش می برند.

از مهم ترین سازمان های داوری،سازمان داوری بین المللی  ICCمی باشد (International chamber of commerce)

 در ادامه به برخی از مهمترین سازمانهای داوری بین المللی اشاره می گردد:

-LCIA (London court of international arbitration)

-SCC (Stockholm chamber of commerce)

-SIAC (Singapore international arbitration center)

-JAAC (Japan arbitration association center)

-DIAC (Dubai international arbitration center)

-WIPO (World intellectual property organization)

-CAS (Court of Arbitration for Sport)

-ICSID (International center for settlement of investment disputes)

توضیحی درباره مرکز حل و فصل اختلافات سرمایه گذاری یا ایکسید  ICSID

عهدنامه حل و فصل اختلافات سرمایه گذاری بین دولتها و اتباع سایر دولت ها (عهدنامه ایکسید) یکی از مهمترین معاهدات حقوق بین الملل اقتصادی است که افراد را به عنوان تابعان حقوق بین الملل به رسمیت می شناسد.

این مرکز در سال 1966 برای حل و فصل اختلافات حقوقی و یا مصالحه بین سرمایه گذاران بین المللی  تاسیس شده است. ایکسید بخشی از گروه بانک جهانی است و بودجه ی آن هم توسط گروه بانک جهانی تامین می شود.

بیشترین تعداد پرونده های مرتبط با اختلافات نفت و گاز در این مرکز می باشد