دادرسی فوری چيست؟

دادرسی فوری چيست؟

دادرسی فوری یا دستور موقت ، نوعی  رسیدگی است که  درآن سرعت حرف اول را می زند.

در این نوع دادرسی ،شخص دادرس در ماهیت دعوا ورود نمی کند و تشریفات دادرسی را از آن حذف می نماید.

 که این امر سبب می گردد که قانون حفظ گردد.به عبارت دیگر باید گفت دادرسی فوری  یا دستور موقت یک  دادرسی از نوع  استثنایی است که در موارد خاص صورت می پذیرد . 

 

در این گونه از موارد چنانچه دادگاه بخواهد از راه دادرسی معمولی اختصاری معمولی که رایج و زمان بر می باشد  در دادگاه اقدام نماید،به نتیجه دلخوان نمی رسد و امکان دارد خواهان پرونده خسارات جبران ناپذیری را  نیز متحمل  شود .

 

از این رو خواهان پرونده برای اینکه زودتر به نتیجه خود دست یابد ،باید خواسته خود را ازنوع دادرسی فوری مطرح نماید تا بدون نیاز به  تشریفات دادرسی و با تعجیل بیشتری به درخواست وی  رسیدگی شود.

 

اقتضای فوریت

زمانی باید دستور موقت صادرنمود که موضوع مقتضی تعیین تکلیف فوری باشد. اموری که تعیین تکلیف آن از امر فوریت برخوردار است، اموری  است که باید بدون مهلت  و گذراندن وقت تکلیف آن مشخص گردد.

 

 ملاک این فوریت، ضرر و زیان و خسارا ت جبران ناپذیرمی باشد، مانند دعواهای مربوط به املاک مشاع،املاک مشاع، انتقال سند ،قنات ها،  ملک های مجاور،آب رودخانه ها،   و ...

 برای ارائه دادخواست دستور موقت،خواهان باید دلایلی را نزد دادگاه مطرح نماید  که دلیل فوریت را اثبات نماید.

 

در دعوای اقتضای فوریت ، اول باید فوریت خواسته در نزد دادگاه و مرجع قضایی به اثبات برسد

 این اقتضای فوریت  دررابطه  با ضرر و زیانی که ایجاد شده است و  اورا تهدید می کند ارزیابی می گردد.

 

تشخیص فوریت

تشخیص فوری بودن موضوع درخواست با دادگاهی است که  صلاحیت رسیدگی به آن درخواست را دارد. . در تشخیص فوریت،  دادگاه باید امور دعوا  را با توجه به وضعیت زمان رسیدگی به درخواست مورد ارزیابی قرار دهد، نه وضعیت آنها در زمان تقدیم درخواست به دادگاه.

 

به عبارت دیگر این که، اگر چنانچه با توجه به وضعیت امور در زمان درخواست خواسته، دستور موقت فوری وجود نداشته باشد، ولی  در موقع رسیدگی به درخواست ،فوریت وجود داشته باشد، دادگاه باید می بایست دستور موقت را صادر نماید.

 

وجود و وجوب فوریت هنگامی است  که اگرپیش از آن که حکم در اصل دعوای اصلی از سوی دادگاه صادر گردد درخواست دستور موقت از سوی دادگاه پذیرفته نشود،   به خواهان پرونده، خسارات بزرگ  وجبران ناپذیری وارد خواهد شد.

در هرزمان که تأخیر از سوی دادگاه در تعیین تکلیف موجب ضرر و زیان خواهان گردد و این ضرر و زیان غیر قابل جبران  باشد فوریت امر احراز می گردد.

 

  دادگاه مرجع دستور موقت،با توجه به  دلائل و قرائن  وشواهدی که خواهان ارائه می کند، درجه و ضرورت فوری بودن قرار  را مشخص می نماید.

 

. دادگاه در دو زمان می تواند فوری بودن  موضوع را احرازنماید:

 

1- هنگام وصول درخواست با توجه به دلایل و مدارک تقدیمی درخواست کننده

 

2- پس از تعیین وقت رسیدگی و استماع اظهارات خواهان و خوانده.

 

باتوجه به این که  تشخیص فوری بودن قرار  بر عهده دادگاه می باشد، اثبات آن بر عهده خواهان می باشد، اگر فوریت قرار  اقتضا نماید، در روزهای تعطیل و  در غیر  ازمحل دادگاه نیز  می توان رسیدگی نمود.

 

درخواست از جانب  ذینفع

در صورتی باید دستور موقت صادرنمود  که برابر قانون،شخص  ذینفع درخواست کرده باشد. درخواست دستور موقت  می تواند به صورت کتبی یا شفاهی باشد.

درصورتی که درخواست به صورت شفاهی  باید در صورت مجلس مطرح و به امضاء درخواست کننده رسانده شود.

 درخواست دستور موقت حقی می باشد که  برای خواهان در نظر گرفته شده است که با آن بتواند تا تعیین تکلیف نهایی اصل دعوا در دادگاه، انجام دادن  یا انجام ندادن کاری یا توقیف مال یا اموالی  را از دادگاه مرجع  درخواست نماید. دادرسی فوری نیازمند  تقدیم دادخواست نزد دادگاه نمی باشد.

 

 

با توجه به این که رویه معمولی این است که درخواست های دادرسی های فوری که قبل از طرح دعوای اصلی صورت می پذیرد ، در برگه  دادخواست درج گردد، نیاز نیست که درخواست دستور موقت  قبل از طرح  یا هنگام طرح دادخواست دعوای اصلی  باشد؛ بلکه بعد از طرح دادخواست دعوی اصلی  نیز می توان دستور موقت را درخواست نمود، مگر این که حکم قطعی  از سوی دادگاه صادر شده باشد.

 

درخواست دستور موقت طبق مواد 311 و 323 قانون آیین دادرسی مدنی می تواند حین اقامه اصل دعوا یا پس از آن وهمچنین قبل از اقامه دعوا درخواست گردد.

 

 درخواست دستور موقت اگرهنگام  اقامه دعوا باشد در دادخواست بیان  می شود و  به برگه و دادخواست جداگانه نیازندارد.اماچنانچه بعد از اقامه دعوا اصلی  باشد،طبق ماده 313  قانون آیین دادرسی مدنی می تواند کتبی یا شفاهی باشد.

 

اگر خواهان متقاضی دستور موقت  قبل از اقامه دعوای اصلی،خواسته  خود را به صورت شفاهی  مطرح نماید، مرجعی که صورت مجلس را تنظیم می نماید رئیس حوزه قضایی یا همان دفتر کل می باشد.