جرم چیست؟

تعریف جرم: هر رفتاری اعم ازفعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است جرم محسوب می شود(ماده2 قانون مجازات اسلامی)

 *مراحل ارتکاب جرم: 1- قصد مجرمانه: داشتن قصد مجرمانه به خودی خود جرم نیست مگر در خصوص جرم تبانی برای ارتکاب جرم علیه امنیت کشور؛ 2-تهیه مقدمات: فراهم نمودن مقدمات برای ارتکاب جرم به خودی خود جرم نیست مگر اینکه مقدمه فراهم شده خود جرمی مستقل باشد، مثال تهیه سلاح به منظور ارتکاب قتل؛ 3- .شروع به عملیات اجرائی جرم: منظور از شروع به عملیات اجرائی جرم، شروع به رفتار مادی جرم است. مثال در سرقت، شروع به عملیات اجرائی جرم یعنی شروع به ربودن 4- تکمیل جرم و تحقق جرم تام.

*ذیل مراحل ارتکاب جرم، باید به سه اصطلاح شروع به جرم، جرم محال و جرم عقیم توجه نمود:

شروع به جرم: در شروع به جرم، شخص قصد مجرمانه دارد 1- مقدمات را فراهم میآورد 2-و شروع به عملیات اجرائی جرم مینماید 3-ولی قبل از اتمام عملیات اجرائی و تکمیل جرم، عملیات اجرائی ناتمام میماند.

ناتمام ماندن عملیات اجرائی میتواند بنا به اراده مرتکب باشد یا بنا به عاملی خارج از اراده او باشد. اگر ناتمام ماندن بنا به اراده شخص باشد یعنی خود او از ادامه جرم منصرف شود: رفتار جرم نیست و مجازاتی ندارد؛ اگر ناتمام ماندن بنا به عامل خارجی بسیار قوی باشد، مثال پلیس برسد، یا صاحب خانه وارد منزل شود و ....، در این حال رفتار ارتکابی شروع به جرم نام دارد. بنابراین شروع به جرم وقتی است که شخص قبل از اتمام رفتار مادی جرم، بنا به عاملی خارج از اراده اش از ادامه جرم منصرف شود.

مجازات شروع به جرم: الف- در جرائمی که مجازات قانونی آنها سلب حیات، حبس دائم یا حبس تعزیری درجه یک تا سه است به حبس تعزیری درجه چهار ب - در جرائمی که مجازات قانونی آنها قطع عضو یا حبس تعزیری درجه چهار است به حبس تعزیری درجه پنج پ - در جرائمی که مجازات قانونی آنها شلاق حدی یا حبس تعزیری درجه پنج است به حبس تعزیری یا شلاق یا جزای نقدی درجه شش غیر از این موارد شروع به جرم مجازات ندارد یعنی در جرایمی که دارای مجازاتهای زیر هستند، شروع به جرم آنها مجازات ندارد: حبس های تعزیری درجه 6-8 ،شلاق تعزیری، قصاص عضو، انفصال از خدمات دولتی، جزای نقدی، محرومیت از خدمات عمومی، ممنوعیت از فعالیتهای اجتماعی

جرم محال: در بررسی محال یا عقیم بودن جرم، ابتدا محال بودن را بررسی و اگر جرم محال نبود آن وقت عقیم بودن را بررسی می نماییم. جرم محال جرمی است که عقلاً امکان تحقق آن وجود ندارد، مثال به قتل رساندن میت. اگر جرم محال تحت هر شرایطی محال باشد، آنرا محال مطلق می نامیم ولی اگر جرم محال را بتوان بدون تغییر موضوع جرم (هدف جرم) و با تغییر در ابزار و شرایط ممکن نمود آنرا محال نسبی می نامیم. مثال سقط جنین نمودن زنی که حامله نیست جرم محال است چون تحت هیچ شرایطی نمی توان این جرم را در خصوص زنی که حامله نیست انجام داد ولی شلیک گلوله به انسانی که در فاصله هزار متری است با سلاحی که برد آن 500 متر است، محال نسبی می باشد، چون میتوان با تغییر ابزار و شرایط و بدون تغییر در هدف، این جرم را محقق ساخت. مثال 500 متر به جلو حرکت کرد . محال مطلق عنوان مجرمانه ندارد؛ در محال نسبی، اگر مرتکب بداند که امکان وقوع جرم محال است مثال بداند که سلاحش 500 متر برد دارد و هدف در هزار متری است در این حالت رفتار او عنوان مجرمانه ندارد ولی اگر نداند که وقوع جرم محال است و فکر کند وقوع جرم ممکن است، رفتار او در حکم شروع به جرم است.

جرم عقیم: جرم عقیم جرمی است که در آن مرتکب رفتار مادی را کامل انجام داده است ولی نتیجه رفتار بدون خواست و اراده او محقق نشده است. مثال مکانی را آتش زده است ولی در همان لحظه او و قبل از شعله ور شدن، باد بوزد یا باران بیایید و مانع از سوختن آن مکان شود. بنابراین در جرم عقیم، مرتکب رفتار مادی را انجام میدهد ولی نتیجه بدون اراده او حاصل نمیشود. جرم عقیم هم در حکم شروع به جرم است. بنابراین دو مورد در حکم شروع به جرم داریم: نخست؛ جرم محال نسبی که مرتکب از محال بودن آن مطلع نیست؛ دوم، جرم عقیم .

ارکان جرم:

هر جرمی که محقق می شود دارای سه رکن می باشد.

-رکن قانونی: ماده یا مواد قانونی که متضمن جرم انگاری و کیفرگذاری یک رفتار باشد.

-رکن مادی: رکن مادی شامل سه عنصر است . الف. رفتار مادی: میتواند در قالب فعل، ترک فعل، فعل ناشی از ترک فعل و حالت باشد. ب. شرایط و اوضاع و احوال: شروط تحقق جرم، مثال مال بودن در سرقت؛ انسان بودن در قتل و ...؛ ج. نتیجه مجرمانه: جرایمی که نیازمند نتیجه هستند مقید و جرایمی که نیازمند نتیجه نیستند مطلق نام دارند. مثال قتل جرمی است مقید و توهین ساده جرمی است مطلق

- رکن روانی: رکن روانی شامل دو موضوع علم و عمد می باشد.

 علم: به موضوع و علم به حکم،  یعنی علم داشته باشیم که رفتار ارتکابی جرم است و علم داشته باشیم که رفتار مذکور چه مجازاتی دارد. علم به حکم اصولا تاثیری در وقوع یا عدم وقوع جرم ندارد مگر در موارد استثنا(ذیل علل موجهه و رافعه جرم)

عمد یعنی  قصد که شامل عمد در رفتار (سوء نیت عامل)و قصد در نتیجه (سوء نیت خاص) میباشد. صرفا جرایمی نیازمند سوء نیت خاص هستند که مقید به نتیجه باشند .