نکاتی از قانون بورس و اوراق بهادار

 بورس نوعی بازار داد و ستد یا نوعی سیستم خرید و فروش است که در آن کار قیمت گذاری و خرید و فروش اوراق بهادار مانند سهام شرکت ها،پول های کشورهای مختلف،طلا، کالا و ... انجام می شود.

بورس به دو نوع تقسیم می شود: بورس کالا و بورس اوراق بهادار

اوراق بهادار : طبق بند24 ماده یک  قانون بورس و اوراق بهادار ، هر نوع ورقه یا سندی است که

 الف-متضمن حقوق مالی قابل نقل و انتقال برای مالک آن باشد

ب- تعیین و اعلام اوراق بهادار قابل معامله بر عهده شورای عالی بورس و اوراق بهادار است.

بازارهای مرتبط با بورس اوراق بهادار

طبق ماده یک  قانون بورس و اوراق بهادار ،بازارهای مرتبط با بورس اوراق بهادار به شرح زیر می باشد:

بازار اولیه: بازاری است که اولین عرضه و پذیره نویسی اوراق بهادار جدید الانتشار در آن انجام می شود و منافع حاصل از عرضه اوراق بهادار در اختیار ناشر (شرکتی که اوراق بهادار به آن شرکت تعلق دارد)قرار می گیرد.

بازار ثانویه: بازاری است که اوراق بهادار پس از عرضه اولیه در آن مورد دادوستد قرار می گیرد.

بازار مشتقه: بازاری است که در آن قراردادهای آتی و اختیار معامله مبتنی بر اوراق بهادار یا کالا داد و ستد می شود.

انواع قراردادهای قابل معامله در بورس کالا

تمامی داد و ستد ها در بورس کالا در قالب قراردادهای از پیش تعریف شده انجام می شود که در دسته های ذیل می گنجد:

1-قرارداد نقدی : در این قرارداد خریدار باید کل مبلغ قرارداد را به عنوان کارمزد کارگزار به صورت نقد پرداخت  کند و فروشنده نیز باید حداکثر ظرف سه روز کالای مورد معامله را به خریدار تحویل دهد .

2-قرارداد آتی (Future):فروشنده مطابق قرارداد صلح مقدار معینی از دارایی مشخص را در مقابل مبلغ معینی به دیگری صلح می کند .بر اساس این قرارداد،فروشنده مقدار دارایی مورد مصالحه را در سررسید مشخص تحویل می دهد و خریدار نیز مبلغ مورد مصالحه را در سررسید می پردازد.طرفین در قالب شرط ضمن عقد به اتاق پایاپای وکالت می دهند که از وجه الضمان آن ها متناسب با نوسانات قیمت در بورس، به طرف دیگر اباحه تصرف کند.هریک از طرفین می توانند قبل از سررسید با انعقاد قرارداد صلح دیگری، شخص ثالثی را جایگزین خود در قرارداد صلح اولیه نمایند و پس از تسویه از قرارداد خارج شوند. کلیه قراردادها در زمان سررسید مقرر تسویه خواهند شد.

3-قرارداد سلف(forward) :در این قرارداد کل مبلغ قرارداد در زمان انجام معامله توسط خریدار پرداخت می شود.و فروشنده متعهد می شود در تاریخ مشخص  و زمان معین کالا به خریدار تحویل دهد.

4-قرارداد نسیه (credit) :قراردادی است که کالا به صورت فوری به خریدار تحویل داده می شود و بهای آن در سررسید به فروشنده پرداخت می شود.

5-قرارداد اختیار معامله (option) : این قرارداد شامل قرارداد اختیار خرید و قرارداد اختیار فروش است بدین نحو که :

قرارداد اختیار خرید: قراردادی است که به موجب آن عرضه کننده کالا حق خرید مقدار معینی از کالای موردنظر و منطبق با  استاندارد بورس را در زمان معین و با قیمت مشخص  به طرف قرارداد مصالحه می کند بدون آن که طرف دیگر ملزم به خرید آن باشد.

قرارداد اختیار فروش:قراردادی است که به صورت شرط ضمن عقد لازم که به موجب آن خریدار حق فروش مقدار معینی از کالای موردنظر و منطبق با استاندارد بورس را در زمان معین و با قیمت مشخص با طرف دیگر صلح می کند بدون آن که فروشنده ملزم به فروش آن باشد.

6- قرارداد معاوضه(swap) :معامله ای که به صورت مبادله یک دارایی فیزیکی یا یک تعهد در برابر یک دارایی فیزیکی یا تعهدی دیگر به منظور تمدید یا کاهش زمان سررسید معامله و یا افزایش یا کاهش نرخ برگه های  معاملاتی جهت حداکثر کردن درآمد معاملاتی و یا کاهش هزینه های مالی آن. این قرارداد می تواند به اشکال مختلف مانند خرید ارز از یک بازار نقدی و فروش آن بلافاصله در یک بازار سلف انجام گیرد.

شورای عالی بورس اوراق بهادار

این شورا به موجب ماده 3 قانون بورس و اوراق بهادار این شورا : (ماده3 و 4 قانون بورس و اوراق بهادار)

بالاترین رکن بازار اوراق بهادار است

تصویب سیاستهای کلان ان بازار را برعهده دارد

مصوبات شورا پس از تایید وزیر امور اقتصاد و دارایی لازم الاجراست.

ریاست شورا با وزیر امور اقتصاد و دارایی است.

وظایف شورای عالی بورس و اوراق بهادار

برخی از وظایف این شورا بدین شرح است:

تصویب ابزارهای مالی جدید

نظاارت بر فعالیت و رسیدگی به شکات از سازمان بورس و اوراق بهادار

انتخاب بازرس/حسابرس سازمان بورس و اوراق بهادار و تعیین حق الزحمه آن

انتخاب اعضای هیات مدیره این سازمان

انتخاب رییس سازمان بورس و اوراق بهادار

انتخاب اعضای هیات داوری بورس و تعیین حق الزحمه آن

اعطای مجوز به بورس به منظور عرضه ی اوراق بهادار شرکت های پیرفته شده خود در بازارهای خارجی

اعطای مجوز به بورس جهت معاملات اشخاص خارجی در بورس

سایر اموری که به تشخیص هیات وزیران به بازار اوراق بهادار مربوط باشد.

سازمان بورس و اوراق بهادار

این سازمان که یک موسسه عمومی غیر دولتی،یک شخصیت حقوقی و مالی مستقل است از محل کارمزدهای دریافتی و سهمی از حق پذیرش شرکتها در بورس و سایر درامدها اداره می شود.

هیات مدیره این سازمان دارای اوصاف زیر است :

دارای 5 عضو و به پیشنهاد رییس شورای عالی بورس و اوراق بهادار و با تصویب این شورا انتخاب می شوند.

از میان افراد امین و دارای حسن شهرت و تجربه در رشته مالی منحصرا از کارشناسان بخش غیر دولتی انتخاب می شوند.

رییس هیات مدیره از بین اعضای هیات مدیره به پیشنهاد اعضا و تصویب شورای عالی بورس برای مدت سی ماه تعیین می شود.

رییس هیات مدیره رییس سازمان و بالاترین مقام اجرایی آن خواهد بود.

کارگزاران بورس: معاملات بورسی باید از طریق کارگزاران بورس انجام شود مگر آن که شخصی خود مجوز معامله گری بورس را اخذ کرده باشد. مجوز  معامله گری بورس  این اجازه را به اشخاص می دهد که دون نیاز به مراجعه به کارگزار  خود اقدام به خرید و فروش سهام در بورس بنماید. در این خصوص بای توجه داشت که طبق  بند13 ماده 1 قانون بورس  مصوب1384 کارگزار شخص حقوقی است که  اوراق بهادار را بای دیگران و به حساب آن ها معامله می کند.کارگزاران بورس باید در قالب شرکت ثبت شده باشند بنابراین اشخاص حقیقی نمی توانند کارگزار بورس باشند .

هیات داوری بورس

رسیدگی به اختلافات حرفه ای فعالان بورس اعم از کارگزاران،سرمایه گزاران،ناشران و ... در صلاحیت هیات داوری بورس است .همچنین دعاوی ناشی از عدم پرداخت سود توسط ناشران (موضوع ماده 15 قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید نیز در این مرجع رسیدگی می شود.

این هیات متشکل از سه عضو است که یک عضو توسط رییس قوه قضاییه از بین قضات باتجربه و دو عضو از بین صاحبنظران اقتصادی و مالی به پیشنهاد سازمان بورس و اوراق بهادار و تایید شورای عالی بورس انتخاب می شود.

سازمان بورس با تایید شورای عالی بورس و رییس قوه قضاییه ، علاوه بر نماینده اصلی خود،هر یک عضو علی البدلی نیز تعیین و معرفی می کنند تا در صورت غیبت عضو اصلی مربوطه عضو علی البدل در هیات داوری شرکت کند.

رای هیات ، قطعی است و در قانون مرجعی برای تجدیدنظر آن پیش بینی نشده است.

رای هیات، از طرق دوایر اجرای ثبت اسناد و املاک اجرا می شود.

 

برچسب ها
قانون بورساوراق بهاداربورسبورس چیست؟بازار بورس چیست؟مفهوم بورسهدف از بورس چیست؟اوراق بهادار چیست؟بورس اوراق بهادارانواع بورسانواع بورس در ایرانبورس کالابورس اوراق بهاداربورس کالا چیست؟بورس اوراق بهادار چیست؟تعرف قانون بورستعریف اوراق بهاداربازارهای اوراق بهاداربازار اولیه در بورسبازار اولیهبازار ثانویه در بورسبازار ثانویهبازار اولیه بورسبازار ثانویه بورسبازار اولیه چیست؟بازار ثانویه چیست؟بازار مشتقهبازار مشتقه چیست؟بازار مشتقه در بورسانواع قراردادهای بورسقراردادهای بورسقرارداد نقدی در بورسقرارداد آتی در بورسقرارداد سلف در بورسقرارداد نسیه در بورسقرارداد اختیار معاملهقرارداد معاوضه در بورسوظایف شورای عالی بورسهیات داوری بورس